Wiosenna i jesienna migracja nietoperzy przez przełęcze Karkonoszy okiem Moniki Jaworskiej

Opublikowano: 15/03/2023

Na początku marca tego roku, w ramach seminarium Zakładu Ekologii Behawioralnej Uniwersytetu Wrocławskiego, nasza koleżanka, Monika Jaworska, wygłosiła wykład poświęcony tematowi swojej pracy doktorskiej pt. „Wiosenna i jesienna migracja nietoperzy przez przełęcze Karkonoszy”. Monika swoje badania prowadziła w Zakładzie Ekologii Behawioralnej na Uniwersytecie Wrocławskim, a ich celem było:

1. sprawdzenie, czy nietoperze w czasie swoich migracji wykorzystują przełęcze górskie w Karkonoszach,
2. określenie składu gatunkowego chiropterofauny Karkonoszy,
3. określenie fenologii ich wędrówek.

Migracja nietoperzy a inwentaryzacje przyrodnicze poprzedzające inwestycje

Uzyskane wyniki poszerzą wiedzę o słabo opisanym aspekcie biologii nietoperzy w zakresie ich migracji, a także mogą mieć znaczenie w podejmowaniu działań ochronnych względem migrujących (i nie tylko) gatunków nietoperzy. Wiedzę tę można będzie również wykorzystywać w przyszłości, podczas wykonywania/planowania inwentaryzacji przyrodniczych poprzedzających realizację różnego rodzaju inwestycji.

W swoich badaniach wykorzystałam jedną z najbardziej powszechnych i efektywnych metod monitoringu aktywności nietoperzy, wykorzystywaną także w inwentaryzacjach przyrodniczych tj. rejestrację aktywności wokalnej nietoperzy za pomocą rejestratorów ultradźwiękowych. | Monika Jaworska, Specjalista ds. zarządzania środowiskiem, Sweco Polska

fot. 1. Zamontowany detektor (rejestrator ultradźwiękowy) na Mokrej Przełęczy w Karkonoszach

Zebrane dane zostały poddane analizie akustycznej, dzięki której możliwe było określenie składu gatunkowego chiropterofauny w Karkonoszach oraz określenie kierunkowości przelotu nietoperzy.

fot. 2. Spektrogram obrazujący przelot nietoperza

fot. 3. Przełęcz Karkonoska – jeden z wybranych punktów nasłuchowych

Gdzie mieszkają nietoperze?

Nietoperze są ciekawą grupą zwierząt orientującą się w przestrzeni za pomocą echolokacji. Te latające ssaki, dzięki swoim przystosowaniom, mogą zajmować różne typy siedlisk. Zimą są to głównie jaskinie, natomiast latem jako schronienia wykorzystują inne miejsca, takie jak strychy i szczeliny w budynkach, dziuple drzew, a nawet odstającą korę drzewa. Często w niepozornie wyglądającym suchym drzewie możemy odnaleźć kolonie nietoperzy liczącą nawet kilkaset osobników.

fot. 4. Stanowisko kolonii rozrodczej karlików, ok. 600 osobników – rezerwat przyrody „Uroczysko Wrzosy”

Biorąc pod uwagę miejsca występowania tej grupy zwierząt oraz ich ochronę ważne jest, aby wykonywane inwentaryzacje przyrodnicze, pod szeroko pojęte inwestycje, przeprowadzać w sposób umożliwiający jak najdokładniejsze określenie składu gatunkowego chiropterofauny na danym obszarze. Takie podejście pozwoli na określenie odpowiednich działań łagodzących w trakcie trwania inwestycji, jak również na zaplanowanie odpowiednich działań kompensacyjnych dla tych małych latających ssaków.

O Autorze

fot. archiwum prywatne

Monika Jaworska na co dzień pracuje w Zespole Środowiskowym Sweco Polska, jest odpowiedzialna przede wszystkim za nadzór przyrodniczy nad realizacją inwestycji, uczestniczyła także m.in. w opracowaniu koncepcji poprawy stosunków wodnych w rezerwacie “Uroczysko Wrzosy”.

W Sweco cieszymy się z sukcesów i rozwoju naszych pracowników, dlatego gratulujemy Monice i trzymamy kciuki za dalsze sukcesy, zarówno te naukowe, jak i zawodowe. Mamy nadzieję, że wyniki pracy doktorskiej, jak i doświadczenie Moniki, przyczyni się do wzrostu możliwości łagodzenia oddziaływań na chiropterofaunę, a tym samym dobry stan środowiska przyrodniczego.