Główne niedobory w odporności europejskich miast na ekstremalne upały – jakie zagrożenia czekają nas w okresie letnim?

Opublikowano: 29/07/2024

Europa, jako najszybciej ocieplający się kontynent, boryka się z rosnącymi temperaturami i ich konsekwencjami wynikającymi ze zmiany klimatu. W 2023 roku odnotowano rekordową liczbę dni z ekstremalnymi upałami. Analiza Sweco, dotycząca 24 europejskich miast*, podkreśla pilną potrzebę łagodzenia fal upałów i zwiększania odporności — poprzez innowacje cyfrowe, rozwiązania oparte na przyrodzie i zielono-niebieską infrastrukturę, a także poprzez projektowanie budynków o wysokiej wydajności.

W 2023 r. odnotowano rekordową liczbę dni z ekstremalnym stresem cieplnym. W całej Europie obserwuje się tendencję wzrostową pod względem liczby dni z co najmniej „silnym stresem cieplnym”.

W Europie temperatury rosną dwukrotnie szybciej niż średnia światowa, a śmiertelność związana z upałami wzrosła w ciągu ostatnich 20 lat o około 30%. Fale upałów stwarzają poważne ryzyko dla zdrowia publicznego i mają negatywny wpływ na infrastrukturę, a także produktywność gospodarczą na obszarach miejskich.

„Europa szybko staje się cieplejsza i jednocześnie bardziej zurbanizowana. Jej miasta muszą się przekształcić, aby temu zaradzić. Nie jest to problem, który sam zniknie. Nowy raport Sweco badający 24 europejskie miasta pokazuje, że w planach klimatycznych często pomija się kwestie związane z upałami i że szczególnie miasta w Europie Północnej muszą się lepiej przygotować, ponieważ nadal mają na celu ochronę ludności przed zimnem, a nie upałem. Władze i decydenci muszą przyjrzeć się przepisom i podjąć działania, aby zaradzić falom upałów. Należy to uwzględnić jako kluczowy element zielonej transformacji naszych obszarów miejskich” – mówi dr Katherine Maxwell, Dyrektorka techniczna, Konsultantka Net Zero z zakresu urbanistyki, Zarządczyni aktywów w Sweco oraz jedna z głównych autorek raportu.

Obecnie około 70% Europejczyków mieszka w miastach, a ze względu na postępującą urbanizację oczekuje się, że w 2050 r. liczba ta wzrośnie do 84%. Na obszarach miejskich temperatury są obecnie coraz wyższe w porównaniu z obszarami wiejskimi ze względu na zmianę klimatu i „miejski efekt wyspy ciepła” (UHI). Raport Sweco pokazuje, że niektóre miasta europejskie podejmują kroki we właściwym kierunku, aby walczyć z upałami, nadal jednak należy wyeliminować główne luki.

„Plany klimatyczne europejskich miast muszą w większym stopniu skupiać się na ochronie słabszych grup społecznych poprzez poprawę chłodzenia obiektów, takich jak np. przedszkola, domy pomocy społecznej i domy opieki. Na działania związane z klimatem w latach 2021–2027 przeznaczono 680 miliardów euro z budżetu UE, zatem środki są dostępne. Nadszedł czas, aby nasze miasta osiągnęły wyższy poziom poprzez wdrożenie nowych metod, które pomogą je schłodzić. Można to zrobić i istnieje na to szereg rozwiązań” – mówi Séverine Hermand, Ekspertka ds. planowania odporności na zmiany klimatyczne w Sweco i jedna z głównych autorek raportu.

„Istotnym, jednak często niedocenionym czynnikiem, który może usprawnić procesy planowania i realizacji dedykowanych działań zarówno w Polsce, jak i Europie, jest identyfikacja i parametryzacja usług ekosystemowych oraz włączenie ich do rachunku kosztów i korzyści poszczególnych zadań inwestycyjnych. Dzisiaj prawdopodobnie nikt nie jest w stanie wiarygodnie określić, ile miasto oraz mieszkańcy tracą pieniędzy w trakcie okresowych fal upałów. Tym samym nikt nie wlicza tej składowej do korzyści poza zdrowotnych jakie mogą płynąć z inwestowania w np. błękitno-zieloną infrastrukturę, ogrody deszczowe, korytarze zieleni, odpowiednio zaprojektowane zbiorniki retencyjne, termomodernizacje budynków czy nawet pozostawienie niezabudowanych terenów w postaci powierzchni biologicznie czynnych” – dodaje Patryk Pszczółkowski, Kierownik zespołu GIS i Digital Leader w Sweco Polska.

Zdaniem Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), która niedawno ostrzegła, że ​​ekstremalne upały, susza, pożary i powodzie pogorszą się i będą miały negatywny wpływ na warunki życia, Europa musi poprawić swoją adaptację do skutków zmiany klimatu.

Kluczowe rekomendacje Sweco zawarte w raporcie Urban Insight:

• Zainwestuj w dokładne dane: zwiększ efektywność mapowania podatności na zagrożenia w różnych miastach dzięki lepszemu monitorowaniu i ocenie. Można tego dokonać wykorzystując analizy przestrzenne GIS i inne rozwiązania cyfrowe w celu lepszej oceny i zarządzania ciepłem.
• Włącz innowacje i partycypację: Projektuj rozwiązania w skali budynku i sąsiedztwa, aby dostosować przestrzenie miejskie. Więcej rozwiązań opartych na naturze, więcej zielono-niebieskiej infrastruktury i aktualizacje przepisów dla nowych i istniejących budynków. Planuj prace w oparciu o metody partycypacji organizując współpracę wszystkich interesariuszy na wybranych etapach projektów.
• Dbaj o przejrzyste zarządzanie oparte na współpracy: miasta muszą ściślej współpracować, aby skutecznie stawić czoła falom upałów. Wymaga to inwestycji w wiedzę, zarządzanie ciepłem w oparciu o dane i wspólne planowanie organizacji dedykowanych struktur zespołów na wypadek fali upałów.
• Przygotuj długoterminowy plan: Władze i decydenci muszą ustanowić skuteczniejsze, nowoczesne strategie ochrony słabszych grup społecznych przed ekstremalnymi upałami, aby chronić publiczne placówki ochrony zdrowia, a w szczególności zwiększać równość klimatyczną między różnymi grupami społecznymi.

Przykładowe dane z raportu Urban Insight:

Raport Urban Insight Sweco przedstawia 24 europejskie miasta i ich polityki odporności na zmianę klimatu. Nasi eksperci przeanalizowali także dane dotyczące fal upałów, skupiając się w szczególności na 6 europejskich miastach i pokazując prognozowany wzrost temperatur w każdym z nich w latach 2020 – 2100.

• Kopenhaga +160%
• Sztokholm +150%
• Oslo +140%
• Rotterdam +130%
• Bruksela +130%
• Helsinki +100%

*Sweco przeanalizowało 24 miasta: Brukselę, Kopenhagę, Helsinki, Oslo, Rotterdam, Sztokholm, Amsterdam, Edynburg, Madryt, Glasgow, Sewillę, Londyn, Rzym, Lizbonę, Paryż, Wiedeń, Barcelonę, ​​Genewę, Pragę, Stambuł, Tuluzę, Gdańsk, Warszawę i Ateny.

Źródła: ERA5, Europejski stan klimatu 2023/Copernicus, Lancet Planetary Health, Provide Climate Risk Dashboard, Sweco. Pełną listę referencji można znaleźć w raporcie.

O Urban Insight by Sweco

Urban Insight to seria raportów sporządzonych przez ekspertów Sweco na temat różnych aspektów rozwoju obszarów miejskich z perspektywy obywatela. Najnowszy raport znajdziesz tutaj.