Gospodarka cyrkularna, czyli droga ku zrównoważonemu rozwojowi miast

Opublikowano: 25/09/2018

Począwszy od recyklingu w naszych domach, aż po duże ośrodki zajmujące się tym zawodowo, staramy się nadać zużytym przedmiotom nowe życie. Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) (ang. circular economy) zakłada, że cykl życia surowców można zapętlić (zamknąć), wpływając na ograniczenie drastycznych szkód dla środowiska, czerpiąc równocześnie korzyści finansowe. Jaka jest istota i przyszłość gospodarki cyrkularnej? Czy założenia ekologicznej filozofii są wykorzystywane w praktyce? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym wpisie.

Założenia gospodarki cyrkularnej

Celem gospodarki cyrkularnej jest stworzenie środowiska życia opartego na rozsądnym i zrównoważonym wykorzystaniu zasobów. GOZ zakłada minimalizację zużycia energii i ilości odpadów, przy jednoczesnej maksymalizacji recyklingu i konserwacji przedmiotów codziennego użytku, w taki sposób, aby jak najbardziej wydłużyć ich żywotność. Wszystkie systemy zasilania w takiej gospodarce powinny być zaprojektowane pod kątem ochrony środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii, obiegów zamkniętych i recyklingu.

Obecnie nasza gospodarka jest bardziej zbliżona do gospodarki linearnej, w której to surowce podlegające wydobyciu są najczęściej używane jednorazowo, a następnie po prostu wyrzucane. Taki model może doprowadzić do rychłego ich wyczerpania, przy jednoczesnym generowaniu dużej ilości odpadów. Biorąc pod uwagę fakt, że populacja Ziemi nieustannie się powiększa, dalsze opieranie działań na gospodarce linearnej nieuchronnie zbliża nas do punktu, w którym ilość surowców możliwych do wydobycia spadnie do minimum.

Z uwagi na rosnącą populację Ziemi, wyczerpujące się zasoby surowców i zwiększającą się ilość odpadów, Unia Europejska postawiła sobie za cel ułatwienie zrównoważonego rozwoju miastom, a co za tym idzie, wdrożenie przez większość miast w UE, zasad zrównoważonego planowania i projektowania obszarów miejskich. Zapisy te zostały zawarte w siódmym ogólnym unijnym programie działań w zakresie środowiska naturalnego do 2020 r. pt.: „Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety”. Wizja ta znakomicie wpisuje się w strategię i zakres usług Grupy Sweco, a jako pierwsza, na wielką skalę, pomysł ten zaczęła wdrażać Szwecja.

Hammarby Sjöstad, czyli zielona dzielnica Sztokholmu

Opisując zastosowanie gospodarki cyrkulacyjnej nie sposób nie wspomnieć o projekcie sztokholmskim rozpoczętym jeszcze w latach ’90, kiedy to podjęto decyzję o przekształceniu wcześniej przemysłowej części miasta, w nową dzielnicę z zabudową mieszkaniową dla około 20 000 mieszkańców. Planiści, architekci i inżynierowie ze Sweco odegrali w nim kluczową rolę na wszystkich etapach realizacji. Nowa dzielnica, którą nazwano Hammarby Sjöstad, wyróżnia się dzisiaj współczesną architekturą, śródmiejski klimatem, bliskością wody oraz zielonych przestrzeni, a co najważniejsze – skupia się na ekologicznym zrównoważeniu.

Główną ideą projektu Hammarby Sjöstad, już od samego początku, była budowa takiej dzielnicy, która stałaby się doskonałym przykładem adaptacji gospodarki cyrkulacyjnej. Stworzono środowisko życia oparte na rozsądnym i zrównoważonym wykorzystaniu zasobów, które stało się znane jako „model Hammarby”. Jednym z wdrożonych w tym modelu rozwiązań jest wykorzystanie biogazu, wyprodukowanego w oczyszczalni ścieków, jako źródła paliwa zarówno w mieszkaniach, jak w i pojazdach. Niektóre rozwiązania gospodarki cyrkularnej są widoczne gołym okiem, jak na przykład przepływająca woda deszczowa magazynowana w otwartych kolektorach znajdujących się w parkach. W Hammarby Sjöstad prowadzony jest także szereg projektów pilotażowych w celu przetestowania nowych rodzajów technologii energetycznych: ogniw słonecznych, ogniw paliwowych i paneli słonecznych.

Aby ziścić wizję nowoczesnego, zrównoważonego rozwoju miejskiego, jak w przypadku Hammarby Sjöstad, niezbędne jest uwzględnienie inżynierii jako integralnej części procesu projektowania urbanistycznego. Eko-cykl obecny w modelu Hammarby zainspirował inżynierów do wykraczania poza dotychczasowe granice myślenia, co zaowocowało innowacyjnymi rozwiązaniami i testowaniem nowych technologii.

Sweco Polska na drodze do wdrażania gospodarki obiegu zamkniętego

Projekt Hammarby Sjöstad stał się inspiracją nie tylko dla innych miast, ale także firm, w tym Sweco Polska, które wzorując się i wykorzystując doświadczenie swoich szwedzkich kolegów, stara się wdrożyć w życie projekty związane z gospodarką o obiegu zamkniętym. Dobrym tego przykładem jest opracowana analiza techniczno-ekonomiczna wykorzystania nadwyżek energii generowanej przez Zakład Zagospodarowania Odpadów w Poznaniu sp. z o.o., która wykazała możliwość sprzedaży energii wyprodukowanej przez agregaty kogeneracyjne, zasilane biogazem produkowanym na pobliskim składowisku odpadów w Suchym Lesie, potencjalnym odbiorcom, takim jak chociażby sama Gmina Suchy Las, która wyprodukowaną energię mogłaby wykorzystać m.in. w Parku Wodnym Octopus na potrzeby wentylacji, oświetlenia oraz pracy pomp cyrkulacyjnych.

Powyższy przykład doskonale obrazuje filozofię gospodarki cyrkularnej w codziennym życiu. Śmieci, generowane i zebrane lokalnie mogą stanowić źródło paliwa, jakim jest biogaz, a co za tym idzie źródło energii elektrycznej i cieplnej, która wraca do mieszkańców i jest dużo tańsza niż energia pierwotna z takich paliw jak: węgiel kamienny, węgiel brunatny, gaz lub paliwa ropopochodne.

Sweco Polska i gospodarka cyrkularna – plan na przyszłość

Mamy nadzieję, że przedstawione w tym artykule założenia i przykłady gospodarki o obiegu zamknięte zachęcą czytelników do przemyśleń na temat całego cyklu życia wykorzystywanych w codziennym życiu produktów i tego jak korzystnie lub niekorzystnie mogą one wpłynąć na nasze życie, a także na życie kolejnych pokoleń. Bo to właśnie im pozostawimy problemy związane z niską dostępnością zasobów naturalnych oraz dużą konsumpcją i produkcją odpadów. Jeśli już teraz uda nam się wprowadzić zasady gospodarki o obiegu zamkniętym do naszego życia, to z pewnością ułatwi to funkcjonowanie tym, którzy pojawią się tu po nas.