WELL Performance Rating – Jak sprawdzić, czy budynek jest przyjazny dla zdrowia użytkowników?

Opublikowano: 09/05/2022

Badania pokazują, iż stan naszego zdrowia tylko w 30% zależy od kwestii genetycznych, czy opieki medycznej, którą jesteśmy otoczeni. W zdecydowanej większości, bo aż w 70%[1], wpływa na niego styl życia oraz środowisko, w którym przebywamy. To pokazuje, jak ważny wpływ na nasze zdrowie mają budynki. Szczególnie, że spędzamy w nich aż 90%[2] całego życia! Jak zatem sprawdzić, czy budynki mają na nas dobry wpływ?

Do dnia naszych 80 urodzin, wewnątrz budynków spędzimy średnio w sumie aż 72 lata.

Powyższe założenia jednoznacznie pokazują jak ogromny jest wpływ budynków, w których przebywamy na nasze zdrowie, samopoczucie i nastrój. Były one już wcześniej motywacją do stworzenia dobrze rozpoznawalnej w Polsce certyfikacji WELL Building Standard – pierwszego i najpopularniejszego na świecie standardu, który wykorzystywany jest jako narzędzie do projektowania, budowania i zarządzania zdrowymi budynkami. Ten system certyfikacji koncentruje się właśnie na zdrowiu i dobrym samopoczuciu użytkowników. Nie bez przyczyny WELL obecny jest już w 109 krajach, także w Polsce. W naszym kraju mamy już 158 zarejestrowanych projektów. Konsultanci Sweco Polska wdrażają taką certyfikację na kilkudziesięciu obiektach w kraju i za granicą.

W 2020 roku, w odpowiedzi na pandemię COVID-19, organizacja IWBI, zarządzająca systemem WELL, opublikowała pierwszą modyfikację tego standardu o nazwie WELL Health-Safety Rating™. Bazuje on na wybranych wymaganiach pełnej certyfikacji WELL, ale koncentruje się na kwestiach bezpieczeństwa zdrowotnego w budynkach. Jednakże IWBI postanowiło pójść o krok dalej i na początku 2022 roku, ogłosiło nowy standard – WELL Performance Rating.

Czym wyróżnia się WELL Performance Rating?

Celem WELL Performance Rating jest oznaczenie budynków, które zapewniają prawdziwie zdrowe środowisko wewnętrzne, będące efektem pracy zespołu projektowego i wykonawczego oraz zarządcy budynku. Aby uzyskać odznakę nie wystarczy budynek, który dobrze wygląda tylko „na papierze” – taki obiekt musi spełnić restrykcyjne wymagania podczas użytkowania w realnych warunkach, co muszą potwierdzić testy oraz stałe monitorowanie odpowiednich parametrów środowiska wewnętrznego.

Doświadczenie Sweco zdobyte podczas certyfikacji różnych budynków pokazuje, że często mamy do czynienia z sytuacjami, w których istniejący obiekt zapewnia lepszą jakość powietrza wewnętrznego czy niższe poziomy hałasu, niż najnowsze inwestycje.

„Osoba, która projektuje (oraz zarządza) Twoim budynkiem jest ważniejsza dla Twojego zdrowia niż Twój doktor”. | Joseph G. Allen, Uniwersytet Harvarda

Z tego powodu WELL Performance Rating skupia się na testach przeprowadzonych w budynku, w celu potwierdzenia rzeczywistej jakości środowiska wewnętrznego. Pomiary te obejmują jakość powietrza, oświetlenia i wody, a także komfort cieplny i akustyczny. Zebrane oceny i ankiety od użytkowników budynku stanowią z kolei ostateczne potwierdzenie, czy budynek w trakcie swojego funkcjonowania można rzeczywiście określić mianem „WELL”.

Nowy schemat można zastosować w obiektach o różnych funkcjach i powierzchniach. Muszą to być jednak budynki już funkcjonujące lub dopiero co oddane do użytku. Aby uzyskać odznakę wystarczy zaimplementowanie 21 z 34 kryteriów. Nie ma kryteriów obowiązkowych, ani poziomów certyfikacji, co znacznie ułatwia proces. Ze względu na to, że warunki panujące w budynkach ulegają ciągłej zmianie oraz w celu potwierdzenia, że systemy budynkowe działają na najwyższym poziomie, konieczne jest coroczne odnawianie certyfikatu.

Jakim powietrzem oddychamy w budynkach?

Nie każdy sobie zdaje sprawę, że bóle głowy, podrażnienia gardła czy oczu, katar, a nawet astma mogą być krótko- lub długoterminowymi skutkami złej jakości powietrza w pomieszczeniach, w których spędzamy większość czasu w ciągu dnia. Zanieczyszczenia od źródeł zewnętrznych, w postaci pyłów zawieszonych, ozonu, tlenków azotu oraz radonu (naturalnie występującego w glebie), jak i wewnętrznych, w postaci tlenku i dwutlenku węgla, czy lotnych związków organicznych (emitowanych m.in. przez farby, czy meble), mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia.

Dlatego certyfikacja WELL Performance Rating wymaga dokładnej weryfikacji rzeczywistej jakości powietrza wewnątrz budynku na bazie badań próbek powietrza, które następnie poddawane są analizie przez niezależne laboratorium. Celem kategorii jest potwierdzenie, że groźne dla zdrowia i dobrego samopoczucia związki nie przekraczają dopuszczalnych stężeń w powietrzu wewnętrznym i tym samym spełniają najwyższe światowe standardy.

Czysta woda zdrowia doda!

Spożywanie odpowiedniej ilości wody w ciągu dnia jest kluczowe dla naszego organizmu i zdrowia. Dlatego tak ważna jest dostępność świeżej wody pitnej, która jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych oraz niebezpiecznych związków pochodzących z działalności rolniczej, przemysłowej i farmaceutycznej. Zawarte w wodzie związki, takie jak np. aluminium, chlor, magnez, cynk, żelazo, srebro, sód wpływają na jej mętność oraz walory smakowe.

Badania jakości wody wykonywane w ramach certyfikacji WELL Performance Rating są świadectwem na to, że woda dostępna w budynku jest bezpieczna do spożycia, a jej wygląd i smak mogą pozytywnie wpływać na nawyki użytkowników budynku.

WELL Performance Rating sprawdza oświetlenie

Ludzie mają wrodzoną skłonność do czuwania w ciągu dnia i senności w nocy. Światło ma z kolei najsilniejszy wpływ na układ wzrokowy i okołodobowy. Niewystarczające lub niewłaściwe oświetlenie może prowadzić do zakłócenia fazy aktywności i relaksu w rytmie dobowym. Budynki, które uwzględniają strategie oświetleniowe, np. możliwość ściemniania oraz są dostosowane do potrzeb użytkowników z uwzględnieniem ich wieku, mogą przyczynić się do poprawy jakości snu i pozytywnego wpływu na nastrój i produktywność.

Celem kategorii jest zweryfikowanie warunków oświetleniowych w oparciu o pomiary natężenia oświetlenia naturalnego i sztucznego. Jeżeli oświetlenie jest zaprojektowane i użytkowane zgodne z odpowiednimi normami, to ogranicza zakłócenia rytmu dobowego użytkowników, a także zapewnia dobre warunki ostrości widzenia i wspierają zdrowie, także psychiczne.

Ciepło, zimno, a może w sam raz?

Odczucie komfortu cieplnego jest bardzo subiektywne. Stan równowagi, w którym danej osobie nie jest zbyt ciepło, ani za zimno zależy od indywidualnego odczucia. Naukowcy określili jednak zbiór najważniejszych czynników wpływających na komfort cieplny. Są to: temperatura, wilgotność i prędkość przepływu powietrza, średnia temperatura promieniowania, wskaźnik metabolizmu oraz izolacyjność odzieży. Na podstawie pomiarów można zweryfikować miarodajne wskaźniki określające wrażenia cieplne człowieka i obliczyć odsetek osób niezadowolonych z warunków panujących w pomieszczeniach. Im ten wskaźnik jest mniejszy, tym warunki występujące w danej przestrzeni będą bardziej akceptowalne i tym samym komfortowe dla większości osób w niej przebywających.

Jest to o tyle ważne, gdyż z badań wynika, że w pomieszczeniach, w których jest bardzo gorąco i duszno, produktywność, motywacja i koncentracja obniża się o około 15%, natomiast w zimnym środowisku o ok. 14%[3]. Kryteria schematu WELL Performance Rating oceniają rzeczywiste warunki środowiska wewnętrznego oraz promują przestrzenie, w których jak największa liczba osób będzie odczuwała komfort cieplny.

Mniejszy hałas, większa produktywność

Aby osiągnąć pełen komfort i zadowolenia ze środowiska wewnętrznego należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden czynnik. Udowodniono, że długotrwała ekspozycja na uciążliwy hałas ze źródeł zewnętrznych lub wewnętrznych może szkodzić zdrowiu, dobremu samopoczuciu, koncentracji, produktywności, a nawet sprawności zapamiętywania. Badania dotyczące akustyki w budynku mają na celu identyfikację i łagodzenie niesprzyjających parametrów wpływających na komfort akustyczny oraz wrażenia akustyczne użytkowników budynku.

Poprzez pomiary wewnętrzne dąży się do minimalizacji hałasu od urządzeń wewnętrznych (klimatyzacji, wentylacji) oraz właściwej izolacyjności akustycznej przegród. Jeżeli podczas pracy na tzw. „open space” słychać rozmowy z sąsiedniego gabinetu lub salki, to jest to przykład złej izolacyjności akustycznej ścian.  W zakresie akustyki bardzo istotne jest zadbanie również o odpowiedni czas pogłosu w pomieszczeniach do przemówień, aby poprawić zrozumiałość mowy.

Warto monitorować parametry wewnątrz budynków

Parametry środowiskowe wewnątrz budynków nie są widoczne i często można je zauważyć dopiero po osiągnięciu poziomów szkodliwych dla zdrowia i dla dobrego samopoczucia użytkowników. Z tego powodu WELL Performance Rating proponuje wdrożenie odpowiedniego monitoringu tych parametrów za pomocą elektronicznych czujników oraz przeprowadzanie okresowych testów. Celem jest wizualizacja i kontrola realnych warunków panujących w przestrzeniach budynkowych oraz zachęcenie zarządców do podejmowania decyzji w oparciu o dane.

Przykładowo, okresowy monitoring wody nie tylko pozwoli potwierdzić jakości wody, ale także pomoże określić potrzebę konserwacji rur, armatury czy urządzeń uzdatniających. Ważne jest także udostępnianie informacji o jakości powietrza, komforcie termicznym i jakości wody pitnej, bowiem daje to możliwość edukacji użytkowników o czynnikach wpływających na ich wydajność, zdrowie i dobre samopoczucie.

Opinie użytkowników są ważne

Każdy budynek jest użytkowany przez wyjątkową społeczność ludzi o różnych cechach. Dlatego warto projektować przestrzenie z myślą o zróżnicowanych potrzebach i zdolnościach zdrowotnych tych osób. Nowa certyfikacja WELL zachęca do przeprowadzania ankiet wśród uczestników. Odpowiednio sformułowane pytania pozwalają zweryfikować, czy wrażliwe kwestie są odpowiednio sformułowane, czy mierzą to, co mają mierzyć i czy pozwalają zdobyć dane wysokiej jakości.

Wspomniany wcześniej komfort cieplny jest bardzo indywidualną kwestią, dlatego dzięki badaniu opinii użytkowników można odpowiednio zareagować na ich potrzeby. Pracownicy, którzy widzą, że pracodawca reaguje na ich opinie, są czterokrotnie bardziej skłonni do pozostania w firmie. Ponadto pozytywne doświadczenia użytkowników mogą zmniejszyć rotację i absencję oraz zwiększyć produktywność i zaangażowanie, a tym samym zapewnić pracodawcom znaczny zwrot z inwestycji.

Dlaczego warto mieć odznakę WELL Performance Rating?

W obecnych czasach dbałość o utrzymanie odpowiednich warunków wewnętrznych w budynkach powinna być priorytetem zarówno dla ich właścicieli, jak i zarządców. Nowa certyfikacja WELL Performance Rating, z uwagi na konieczność przeprowadzenia testów różnych parametrów (jakości powietrza i wody, komfortu cieplnego, jakości oświetlenia i poziomu hałasu), pozwala nie tylko je zweryfikować, ale także w razie potrzeby optymalizować.

Certyfikacja najczęściej nie wymaga wprowadzania kosztownych rozwiązań – większość kryteriów można spełnić poprzez skuteczne egzekwowanie odpowiednich procedur zarządczych. Zdecydowaną korzyścią jest także relatywnie niski koszt uzyskania nowej odznaki (w porównaniu do pełnej certyfikacji WELL). Szczególnie korzystnie wypada on w przypadku certyfikacji większej liczby obiektów z portfolio danej firmy.

Budynek, który będzie mógł się pochwalić odznaką WELL Performance Rating, to nie tylko prestiż i rozpoznawalność, ale także dowód na dbałość o poczucie bezpieczeństwa, dobre samopoczucie i zdrowie użytkowników. A wszyscy dobrze wiemy, że zdrowie jest najważniejsze.

Korzyści z WELL Performance Rating

1. poparte badaniami naukowymi wymagania, które mogą pomóc poprawić jakość warunków wewnętrznych w budynkach;
2. większość z jego założeń można spełnić poprzez skuteczne egzekwowanie odpowiednich procedur zarządczych, bez konieczności wdrażania kosztownych rozwiązań;
3. dodatkowe punkty za wprowadzenie niestandardowych pomiarów parametrów np. z użyciem sprzętu czujnikowego, które mają przełożenie na zdrowie i bezpieczeństwo użytkowników;
4. aby uzyskać odznakę wystarczy zaimplementowanie 21 z 34 kryteriów;
5. relatywnie niski koszt certyfikacji, szczególnie w przypadku certyfikacji większej liczby obiektów z portfolio danej firmy;
6. odznaka przyznawana przez renomowaną, niezależną, międzynarodową organizację (International WELL-Building Institute™ z siedzibą w USA);
7. potwierdzenie, że rozwiązania zastosowane w budynku i kontrola kluczowych systemów stoją na najwyższym światowym poziomie;
8. zwiększenie poczucia bezpieczeństwa użytkowników;
9. odznaka na drzwiach wejściowych, informująca każdego użytkownika o zaangażowaniu właściciela w kwestie bezpieczeństwa i zdrowia;
10. możliwość dołączenia do grona liderów z kategorii zdrowych budynków.

[1] Vimalanathan K, Babu TR. The effect of indoor office environment on the work performance, health and well-being of office workers. J Environ Heal Sci Eng. 2014;12(1). doi:10.1186/s40201-014-0113-7

[2] Centers for Disease Control and Protection. Frequently Asked Questions. 2014.

[3] U.S. Environmental Protection Agency. 1989. Report to Congress on indoor air quality: Volume 2. EPA/400/1-89/001C. Washington, DC.

Pełna wersja tekstu została pierwotnie opublikowana w Real Estate Magazine 02/2022